Brechtje Zwaneveld

‘Soms ben ik klaar met dicht-bij-jezelf theater. Dan wil ik vet en met een knipoog.’ Actrice Nastaran Razawi Khorasani (1987) won voor haar vette en veelzijdige rol als superwoman in Cash de Gouden Krekel 2014 voor de beste podiumprestatie in een jeugdvoorstelling. Nu speelt ze in Voorjaarsoffer, een voorstelling voor een publiek vanaf veertien jaar over de innerlijke en uiterlijke reis van meisje naar vrouw.

‘Wie is ouder: opa, of zijn stok? Wat tellen schapen als ze niet kunnen slapen? Moet vies water ook in bad?’ Het vragenvuur van Cindy houdt niet op. Haar opa zit met de ogen geloken in zijn gemakkelijke stoel en kijkt eens verstoord om zich heen. Maar natuurlijk laat de knorrige opa zich vermurwen om samen met zijn kleindochter en een hoop verkleedmutsen en andere attributen avonturen op touw te zetten. Een stervende stofzuiger, een heel leger en een brandweerscène later, laat opa zijn herinneringen aan de gestorven oma toe en verbroederen opa en kleindochter zoals alleen opa’s en kleindochters dat kunnen.

Het Houten Huis verplaatste zich begin 2013 van Edam naar Groningen. Het gezelschap nam de plek over van De Citadel als jeugdtheatergezelschap voor de Noordelijke provincies in de Basisinfrastructuur. Artistiek leider Elien van den Hoek en zakelijk leider David van Griethuysen verhuisden met hun gezinnen zo’n tweehonderd kilometer naar het noorden. Het Houten Huis veranderde van de ene op de andere dag van een ad-hoc gezelschap in een organisatie. Nu zijn ze twee jaar verder en ging Theatermaker kijken hoe het hen daar vergaat.
Door Brechtje Zwaneveld

Op het podium staat een dikbuikige, witte raket. Daaruit klinkt muziek. Mooie, serieuze, laag-echoënde muziek. Dan ontdekken twee mannen het gevaarte. Er volgt een slapstickscène met geklop op ’t raketdeurtje en een ladder om mee binnen te komen en er blijken nog meer mannen te zijn om mee op ruimteavontuur te gaan.

Een schuchtere zaalwacht deelt het publiek mee dat er een technisch probleem is en dat het geplande filosofische nagesprek bij de voorstelling Echt/nep! nu maar als ‘voorgesprek’ wordt gehouden in de hoop dat de voorstelling daarna van start kan. Annelies Appelhof van Stichting het Kantoor steekt van wal over ‘fantasie- en werkelijkheidsbeleving’. Ze citeert uit verschillende onderzoeken die aantonen dat kinderen en zelfs baby’s veel beter het onderscheid tussen ‘nep’ en ‘echt’ kunnen maken dan volwassenen. En alsof het niets is, legt ze hupsakidee even de kern van het gedachtengoed van Plato, Descartes en Locke uit op kinderniveau.

Menig kind en volwassene heeft haar in het hart gesloten: Minoes, de merkwaardige juffrouw die liever op het dak dan tussen de mensen verkeert, doorgaans door het dakraam binnenkomt, blaast en krabt als ze boos is en spint bij tevredenheid. Annie M. G. Schmidt verzon haar begin jaren zeventig en verstond de kunst om doodnormaal te doen over een kat die mens wordt. Het verhaal over juffrouw Minoes die via haar kattenvrienden nieuwtjes verzamelt voor de schuchtere journalist Tibbe en met een gewiekst plan de vermeende weldoener van de stad ontmaskert, staat bol van de subtiele ironie over menselijk fatsoen en wijsheid.

Men neme een klassieker, men vrage Arjen Ederveen er wat platte poep- en piemelgrappen en een happy end bij te verzinnen, men late Pieter Kramer de boel regisseren en men hebbe de jaarlijkse familievoorstelling van het Ro Theater. Dit jaar is Edmond Rostands Cyrano de Bergerac aan de beurt en de degens kruisen vurig, de rijmelarijen strelen harten en uiteraard loopt er een hoop faliekant in de soep.

‘Wat is er met hem aan de hand?’, vraagt Hans Leendertse ergens midden in de nieuwe voorstelling van Jetse Batelaan. Leendertse doelt op Chiron Holwijn, die besmeurd met smerig gekleurde prut tussen de plastic vuilnis op een stuk karton ligt te kreunen. ‘Die is aan het werk. Hij is acteur’, antwoordt Tjebbe Roelofs in zijn rol van publieksbegeleider, waarop Leendertse verzucht: ‘Realistisch toneel, dat zie je niet veel meer.’

Hij rapt met volle mond met de radio mee en brult: ‘Donder op!’ als er keihard op de deur wordt geramd. ‘Hij’ is Joris en zijn tante Cunera staat op die deur te rammen: een gevaarlijke verschijning met venijnig oranje kapbijltje in de hand. Zij komt met haar twee zussen ‘voor Joris zorgen’, of eigenlijk het lege visrestaurant waarin hij alleen woont, ontvreemden en bestieren.