Brechtje Zwaneveld

Achter een grote snijplank in Eetlokaal LT staat een jongen. Hij is doof. In gebarentaal legt hij aan het publiek uit wat het verschil is tussen ‘julienne’ (in reepjes gesneden) en ‘brunoise’ (in blokjes gesneden). Buiten op het raam staat de tekst ‘eten en drinken in de dovencultuur’ en hij is een van de doven die hier werken.

‘Je hoeft je niet schuldig te voelen hè, dat je hier bent’. Achter me staat een pubermeisje. Ze fluistert in mijn oor, ik kan de weeïge geur van de Hubba Bubba kauwgum in haar mond ruiken. ‘Mammaaaaaaaa!’, schreeuwt ze vervolgens snerpend samen met haar dertien ‘zusters’. Ik ben onderdeel van een ritueel over het onschadelijk maken van moeders.

Een stuk of twintig toeschouwers krijgen bij aanvang van De dag dat de papegaai zelf iets wilde zeggen een buzzer met de opdracht: ‘Als ie gaat, zeg je duidelijk na wat er net op het podium is gezegd’. Jetse Batelaans debuut als artistiek leider van Theater Artemis gaat over napraten dat stiekem hetzelfde blijkt te zijn als voorzeggen en eigenlijk niets anders is dan een onhandige uiting van diepgewortelde schroom.

Mark en Kat wonen al zeven jaar samen. Niks aan de hand, Kat heeft culturele antropologie gestudeerd en is nu ‘chef beleg’ in een lunchroom. Mark heeft zojuist de overstap gemaakt van radio naar tv, op de redactie wel te verstaan. Hun leven is zo routineus, zo gewoon, zo opgeruimd en zo leeg als de IKEA-meubelen en de nieuwe kleren die ze dragen, waaraan de prijskaartjes nog bevestigd zijn. Hun conversaties verschijnen live online en eigenlijk willen ze allebei best wat meer van het leven. Net zoals iedereen. Maar de afvoer kán verstopt raken. En als je dan net in een mediterraans eetcafé betoverd wordt door oogcontact met een mooi meisje mét een wijnvlek op haar voorhoofd, tsja, dan kan de verwarring wel eens toeslaan.

Moet je je als jeugdtheatergezelschap per se profileren met een herkenbare handtekening van je artistiek leider? Het Vlaamse jeugdtheatergezelschap HetPaleis in Antwerpen bewijst dat er ook andere manieren zijn om je bestaansrecht te onderstrepen. Brechtje Zwaneveld werpt een licht op het organisatiemodel van dit huis en gaat na wat Nederland hiervan kan opsteken.

Door Brechtje Zwaneveld

‘Geschiedenis is kennis. Kennis is macht. En macht is de toekomst.’ Die redenering wordt in de klasvoorstelling Onderstebodem van De Toneelmakerij tastbaar gemaakt én op de hak genomen. Acteur Daniël van Klaveren staat als strenge opzichter van een archeologische opgraving in een klaslokaal waar ieder moment de boel gesloopt gaat worden om belangrijk bewijs voor de ‘nutteloosheid van kinderen’ uit het verleden naar boven te halen.

‘Het zou te gek zijn, als echt goede acteurs van volwassenenvoorstellingen voor kinderen zouden spelen.’ Die wens borrelde al een poosje bij David Geysen, acteur en regisseur bij Toneelgroep de Appel, toen hij door de directie van dat gezelschap werd gevraagd om een familievoorstelling te maken in het decor van de Appel-voorstelling Casanova. De gigantische waterbak met 20.000 liter water krijgt de komende weken een tweede leven in de allereerste familievoorstelling van het grote Haagse repertoiregezelschap: De drijvende stad.

Regisseur Paul Knieriem doet het fantastisch. In zijn Am Ziel won Marlies Heuer haar Theo d’Or en zijn voorstelling Met mijn vader in bed werd onlangs genomineerd voor de BNG Nieuwe Theaterprijs. Maar Knieriem maakt sinds 2013 ook deel uit van de artistieke kern van jeugdgezelschap De Toneelmakerij. En daar werd zijn eerste grote productie, Verkocht – over slavernij – zeer wisselend ontvangen. Nu heeft hij voor kinderen een tekst van Peer Wittenbols geregisseerd over theatrale magie en de nostalgie van toneelmeesters en schouwburggeesten.

Soms ben je ook als recensent compleet sprakeloos na een voorstelling. Dan zijn nauwelijks woorden te vinden voor wat in een voorstelling is vertoond, is gebeurd, is teweeggebracht. Dan slaat het ineens helemaal nergens op dat je een analyse en oordeel moet vangen in sterren. Het immense fysieke en mentale ‘lawaai’ in Bekdichtzitstil, de nieuwste voorstelling van Theater Artemis, doet woorden verstommen.