‘Je hoeft je niet schuldig te voelen hè, dat je hier bent’. Achter me staat een pubermeisje. Ze fluistert in mijn oor, ik kan de weeïge geur van de Hubba Bubba kauwgum in haar mond ruiken. ‘Mammaaaaaaaa!’, schreeuwt ze vervolgens snerpend samen met haar dertien ‘zusters’. Ik ben onderdeel van een ritueel over het onschadelijk maken van moeders.
Mamma is de nieuwe voorstelling van Alexandra Broeder. Na een sabbatical van een jaar bouwt ze – op uitnodiging van NTjong - verder aan haar oeuvre van onheilspellende ervaringstheatervoorstellingen. Broeder verwierf faam met voorstellingen als Wasteland, Raven en de nachtvoorstelling Sweet dreams. In al haar voorstellingen spelen kinderen of jongeren. Doorgaans domineert een vervreemdende horrorsfeer waarin toeschouwers worden geconfronteerd met hun eigen zogenaamde zekerheden of verborgen angsten.
Mamma gaat over het losmakingsproces tussen moeder en kind. Broeder: ‘Ik vind het fascinerend dat dit proces in de puberteit begint maar op volwassen leeftijd nog even aanwezig is. Of de band met je moeder nou problematisch is of niet, er lijkt bij iedereen wel iets aan vast te kleven. Ik ben zelf samen met mijn moeder opgegroeid. Toen ik het huis uitging, had ik het gevoel dat ik haar niet alleen mocht laten. Dat complexe gevoel van schuld, schaamte, liefde en loslaten is er nog altijd.’
De meiden die Mamma spelen zijn allemaal tussen de dertien en de zeventien, ze belichamen bij uitstek de rebelse tweespalt tussen het loskomen van zichzelf als onschuldig meisje en van hun moeder als eeuwig baken. Voor het ritueel dat zij uitvoeren, was onder andere Voodoo een inspiratiebron. Broeder: ‘Ik ben al mijn hele leven bezig met duistere werelden en occulte mysteries. Toen ik jong was, heeft iemand weleens tegen mijn moeder gezegd dat ze mij geen griezelige verhalen mocht vertellen, omdat ik een ‘te grote fantasie’ zou hebben. Er heerst een soort volwassen bezweringsdrang om ‘horror’ af te doen als ‘fantasie’, maar voor mij vertegenwoordigt horror controleverlies. Dat we het leven niet in de hand hebben, geeft een fundamenteel unheimisch gevoel en juist in de puberteit hebben bovennatuurlijke zaken een grote aantrekkingskracht. Je kunt opgaan in een ritueel, maar van een afstand is het freaky. Dat spanningsveld zoek ik op in Mamma.’
In een beetje naargeestige Barbie-outfits komen de meisjes een ruimte binnen die het midden houdt tussen een meisjeskamer en een offerzaal. Broeder coacht ze: ‘Hou een lachje, jullie weten wat jullie met ons van plan zijn.’ Een van hen stelt mij een persoonlijke vraag over mijn moeder, maar als ik de vraag retourneer, wacht mij een ondoorgrondelijk knipoogje. Er zit weinig anders op dan echt aan mijn moeder te denken. Broeder: ‘In al mijn werk zijn de jongeren bovenal een katalysator. Zij hebben de macht, zij verleiden met manipulerend gedrag het publiek om bij zichzelf naar binnen te kijken’.
Mamma van NTjong, Première 16/4. Tournee t/m 31/5. www.ntjong.nl
[kadertekst bij interview Alexandra Broeder]
Mamma speelt samen met vier andere voorstellingen van NTjong op Tweetakt. Het Utrechtse jeugdtheaterfestival biedt naast enkele Nederlandse theaterproducties een keur aan muziek, beeldende kunst en Vlaamse theatervoorstellingen. Elk jaar wordt bovendien werk van talentvolle jonge makers geproduceerd. Deze editie is vooral Lucifers van de twee jaar geleden afgestudeerde Anneke Sluiters opvallend. Zij speelt een solo waarin ze een pact met de duivel sluit. Zelden durft een actrice zo gek, lelijk en oprecht tegelijk te zijn.
Tweetakt t/m 21 april. www.tweetakt-kaap.nl