Een massa lichamen beweegt in slow motion naar de jongen toe. Vijftien paar handen grijpen hem vast en tillen hem op. Hij krijgt een broek en een overhemd aangetrokken. De jongen stribbelt tegen, maar verliest de strijd. Er wordt een dertigtal stropdassen om zijn nek geslingerd en hij wordt voor een megafoon geduwd. Populistische retoriek klatert uit zijn mond.
‘Een populist wordt gemaakt door de massa’, lijkt dit beeld uit de voorstelling Allemaal Afrikanen van Yahya Gaier te vertellen. Tijdens het Ro Festival dat komend weekend plaatsvindt in de Rotterdamse Schouwburg gaat deze geëngageerde voorstelling met zestien Rotterdamse jongeren tussen de 15 en 29 jaar in première.
Vorig jaar maakte mimespeler Gaier voor het Ro Festival een succesvolle flashmob met ruim veertig jongeren over de Arabische lente. Dit jaar werd hij gevraagd om voor het festival een avondvullende jongerenvoorstelling te regisseren. Sinds september werkte hij iedere zondag met een cultureel diverse groep jongeren.
Uitgangspunt vormde het idee dat de eerste mens vanuit Afrika de wereld ging bevolken. Gaier: ‘Eigenlijk zijn we allemaal broeders en zusters met eenzelfde oorsprong. We zijn familie.’ Volgens Gaier komen de huidige problemen in de samenleving zoals radicalisering, het oprukkende nationalisme, de hang naar pornografie en media-aandacht, voort uit een gevoel van diepgewortelde ontheemding. Als Marokkaanse immigrantenzoon maakt hij zich grote zorgen over de tegenstrijdigheden die onze mondiale samenleving kenmerken. Gaier: ‘Aan de ene kant heb je de schrijnende werkelijkheid van vluchtelingen wiens kinderen sterven wegens gebrek aan drinkwater en aan de andere kant heb je een feestende, orgastische massa die overal een satirische televisieshow van maakt. Alsof wij in het Westen verschrikkingen alleen begrijpen wanneer we erom kunnen lachen. Ik wil met deze montagevoorstelling al die verschillende facetten naast elkaar laten zien. Eigenlijk is de voorstelling een statement dat zegt: Doe je ogen open, kijk naar de wereld die in brand staat en zeg er iets over of doe er iets aan!’
Geen gemakkelijke kost, zeker niet voor jongeren. Allemaal Afrikanen is dan ook allerminst een geijkte jongerenvoorstelling waarin de facebookgeneratie zijn eigen visie op de wereld toont. Gaier: ‘Ik wilde geen voorstelling door en voor jongeren maken waarin jonge mensen met hun eigen pubergedrag op het podium staan. Dat zie ik veel te veel om me heen. In dergelijke voorstellingen blijven jongeren in hun eigen kringetje rondcirkelen. Ik hou niet van dat soort navelstaren.’
En dus verleidde hij de jongeren tot betrokkenheid bij de wereldproblematiek die hem verontrust. Met grote concentratie en uiterst fysieke precisie creëren de jongeren de vele beelden waaruit Allemaal Afrikanen bestaat. Een quizmaster rijdt rond op een oranje fiets, een ambulancemedewerker dweilt pissend en kotsend over de grond met een groepje dronkaards. En te midden van al die grimmige beelden verlangt een jonge vrouw in een spierwitte, meterslange jurk terug naar haar kindertijd. Maar haar verlangen naar geborgenheid blijkt even hopeloos als de ellende om haar heen: ‘Tussen kak en vuur en schoten, proberen wij te zoeken naar iets dat liefde heet. (..) Ik krijs als een varken en niemand die mij hoort.’ De troostende gebaren van de groep die met witte ballonnen in de hand haar leed probeert te verzachten, bieden maar even hoop en verlichting.